Novosadskim sokacima

Većina Novosađana voli svoj grad. Neki ga ne vole, kažu da ga vole, ali ne pokazuju to svojim delima.Većina Novosađana, kada ih upitate za neku ulicu, znaće gde se nalazi. Neki neće. Ili su odskora u gradu ili nisu voljni da vam pomognu. Ili stvarno ne znaju gde se nalazi (kao jedan taksista,onomad), ali takvi su u manjini. Ipak, kada pitate za neku ulicu kako je dobila ime, većina Novosađana neće znati da vam objasni. Zato smo rešili da vam pomognemo i za neke ulice objasnimo, kako su dobile naziv. Pošto u Novom Sadu ima preko 800 ulica, uličica i sokaka, normalno je, da ne možemo sve da obradimo i objasnimo , kao što ni nema  potrebe kazati, recimo, kako je Zmaj Jovina ulica dobila ime. Kako je ovo obiman posao, (za sada), ovaj članak obuhvatiće samo ulice koje počinju slovom A.
Pa da počnemo :
Aksentija Maksimovića (ulica koja se nalazi na Slanoj Bari, šesta desno od početka Čenejske, iza novosagrađene crkve ).

Aksentije Maksimović je bio kompozitor i dirigent. Rođen je u Dolovu kod Pančeva 1844. godine. Muzikom se počeo baviti još kao gimnazijalac u Sremskim Karlovcima. Studirao je tehniku u Beču, ali se ubrzo i vratio u Novi Sad, gde je nekoliko godina bio kapelnik i horovođa u Srpskom narodnom pozorištu. U Pragu je 1871. godine studirao muziku, u Orguljskoj školi, gde je i umro pre završetka studija. Najpoznatije kompozicije su mu : “Gde je Srpska Vojvodina”, “Berberi su prvi ljudi”,”Ej,pusto more”,”Dva se tića pobratila iz Maksima Crnojevića”. Pisao je muziku za pozorišne predstave Jovana Subotića i Laze Kostića. Objavio je i nekoliko teorijskih publikacija o muzici, koje ga svrstavaju među pionire osnovnog prosvećivanja kod Srba.

Aleksandra Belića (Nalazi se u Južnom Telepu, iz Feješ Klare, druga desno, “slepa ulica”).

Aleksandar Belić (Beograd 1876-Beograd 1960), lingvist. Profesor sprskohrvatskog jezika, slovenske filologije i lingvistike na Beogradskom univerzitetu. Slovensku filologiju je  studirao u Odesi i Moskvi, zatim uporednu gramatiku, indijski i litvanski jezik u Lajpcigu, gde je i doktorirao 1900. godine. Bio je dugogodišnji predsednik Srpske akademije nauka i umetnosti, član Jugoslovenske akademije u Zagrebu, Slovenske akademije u Ljubljani, svih slovenskih akademija, Kraljevske danske akademije i Bavarske akademije u Minhenu. Glavna dela su mu : “Dijalekti istočne i južne Srbije”,”Akcenatske studije”,”O dvojini u slovenskim jezicima”,”O jezičkoj prirodi i jezičkom razvitku” i druge.

Anđe Ranković (Novo Naselje, Bistrica, Iz Stevana Hladnog druga levo,”slepa ulica”)

Anđa Ranković je bila radnik, narodni heroj, prva supruga Aleksandra Leke Rankovića. Rođena u Izbištu, kod Vršca 1909. godine, poginula 1942. kod Gackog. Bila je organizator i rukovodilac velikog štrajka tekstilnih radnika na Karaburmi 1937. godine. Kada je formirana Druga proleterska brigada, izabrana je za zamenika političkog komesara čete. Poginula je u borbi sa četnicima.

Arkadija Varađanina (Veliki Rit, produžetak Paje Radosavljevića).

Arkadije Varađanin (Kikinda, 1844 – Novi Sad, 1922), pedagog. Pedagoške nauke studirao u Nemačkoj, u gradu Gotu. Kada je 1874. godine osnovana Viša devojačka škola u Novom Sadu, izabran je za njenog upravitelja i na toj dužnosti je ostao trideset i jednu godinu. Bio je školski organizator, pedagog i metodičar, pisac i književni radnik. Pokrenuo je i uređivao ugledni list “Ženski svet” (1886-1914), namenjen porodici i porodičnom vaspitanju. Napisao je veliki broj članaka i studija iz pedagoških nauka i školskog života. Sahranjen je na Alaškom groblju.

Arse Teodorovića, nekada Šljukina (ulica u Rotkvariji, blizu Centra, iz Pavla Papa druga desno do Masarikove)

Arsenije Teodorović je bio slikar, rođen u Perlezu (negde piše i u Pančevu) 1767. godine. Slikarsko obrazovanje je dobio kao i mnogi drugi talentovani umetnici u Beču. U Novom Sadu je živeo od 1802. godine. Izradio je oko 25 ikonostasa i oko hiljadu ikona po crkvama u Banatu, Bačkoj, Sremu i Slavoniji. Pored slikanja portreta, pisao je i kompozicije. Iako je po ubeđenju bio racionalista i klasicista, stvarao je u stilu “bidermajer“, čiji je i jedan od prvih predstavnika kod nas. Najznačajniji je srpski slikar u prvoj četvrtini XIX veka. Teodorovićev portret iz 1794. godine Dositeja Obradovića, je prvi portret u srpskom slikarstvu.

Kao predstavnik klasicizma i kao nadaren umetnik, stvorio je čitavu školu. Kroz njegove radionice u Temišvaru i Novom Sadu, prošli su mnogi učenici, među kojima su najpoznatiji Konstantin Danil i Nikola Aleksić. Umro je u Novom Sadu 1826. godine. Sahranjen je u porti Almaške crkve.

Atanasija Gereskog (ulica u Adamovićevom naselju, druga levo iz Vojvode Knićanina, do Đorđa Servickog).

Atanasije Gereski, rođen u Čereviću 1810. godine, bio je trgovac i narodni dobrotvor. Izučio je  škole u Beču. Još kao mladić otišao je u Rusiju, gde se i obogatio. U Odesi je imao samostalnu radnju, koju je vodio oko pedeset godina. U starosti se, sa ženom vratio u Čerević, a kad mu je supruga preminula, preselio se u Novi Sad. Zaveštao je Matici Srpskoj svoju imovinu od 10.000 rubalja i 280 forinata da osnuje “Fond Atanaasija Gereskog” za “nagrađivanje srpskih književnih dela” i 21.000 rubalja Novosadskoj gimnaziji sa namenom, da se od prihoda potpomažu njeni učenici. Sahranjen je u Čereviću 1885. godine.

U tekstu nam je vrlo pomogla knjiga “Brevijar ulica Novog Sada 1745-2001” Jovana Mirosavljevića, izdata 2002. godine u Novom Sadu posredstvom izdavačke kuće “DOBRICA KNJIGA”
NASTAVIĆE SE…